علت ایجاد ترک پوستی چیست و با چه روش هایی قابل درمان است؟

ترک‌های پوستی یا استریا، نوعی ضایعات پوستی هستند که به دلایلی مانند بارداری، چاقی مفرط، بلوغ، افزایش وزن سریع ناشی از بدنسازی و سایر فعالیت‌های فیزیکی به وجود می‌آیند. این ترک‌ها در حالتی شکل می‌گیرند که درم (لایه میانی پوست که مسئول حفظ شکل و ارتجاع پوست است) به حد تحمل خود کشیده می‌شود. در این شرایط، فیبرهای همبند پوست در نهایت پاره می‌شوند، که منجر به قطع جریان تولید کلاژن و در نتیجه ایجاد اسکار یا ضایعات خطی می‌شود. به طور معمول، این اسکارها تنها از طریق روش‌های درمانی رفع ترک‌های پوستی قابل درمان هستند.

علل ایجاد ترک‌های پوستی

• بلوغ: اغلب، رشد شدید و سریع بدن در طول دوره بلوغ منجر به ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود، چراکه پوست قادر نیست همپای بدن رشد کند.
• بدنسازی: افزایش سریع حجم عضلات باعث می‌شود پوست بیش از حد تحملش کشیده شود.
• کورتیکواستروئیدها: استفاده زیاد یا طولانی مدت از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا موضعی (که به طور گسترده‌ای در درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند) می‌تواند منجر به ایجاد ترک‌های پوستی شود.
• نژاد: احتمال بروز ترک‌های پوستی در افراد دارای پوست تیره‌تر کمتر است.
• بارداری: ایجاد ترک‌های پوستی بعد از بارداری، خیلی شایع است. تقریباً سه چهارم زنان باردار در پاها، شکم، اطراف باسن و سایر مناطقی از بدن که افزایش وزن دوره بارداری بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد دچار ترک‌های پوستی می‌شوند. در طول بارداری، پوست تا حد ممکن گسترده و کشیده می‌شود که در نتیجه پارگی‌های ریزی در لایه‌های پشتیبان پوست ایجاد می‌گردد. این پارگی‌های کوچک که همان ترک‌های پوستی هستند، به شکل یک سری رگه‌های سفید براق دیده می‌شوند. بسیاری از زنانی که بعد از بارداری دچار ترک‌های پوستی می‌شوند، برای از بین بردن این ضایعات پوستی ناخواسته از روش لیزر استفاده می‌کنند. این روش درمانی طوری طراحی شده که ظاهر جوان خانم‌ها را به شکلی که می‌خواهند به ایشان بازگرداند.

نواحی مستعد ترک‌های پوستی در بدن

در تمام مناطقی از بدن که پوست آن‌ها تحت کشش سریع قرار می‌گیرد، امکان ایجاد ترک‌های پوستی وجود دارد. معمولاً، ترک‌های پوستی بیشتر در ناحیه شکم ایجاد می‌شوند، با این حال بروز آن‌ها در اطراف ران‌ها، ناحیه باسن، لگن، پایین کمر، بازوها و قفسه سینه هم شایع است. پوست تمامی این مناطق، به دلیل استفاده خیلی زیاد و گسترش سریع، تحت تنش بالایی قرار دارد. از لحاظ تئوری، هر ناحیه‌ای از بدن که پوست آن به خاطر گسترش بافت، بیش از حد کشیده شود، می‌تواند دچار ترک‌های پوستی شود.

کاندیدهای مناسب رفع ترک‌های پوستی

اگرچه بسیاری از اشخاص کاندیداهای مناسبی برای رفع ترک‌های پوستی هستند، اما با این حال بیشتر بیمارانی که از این درمان استفاده می‌کنند زنانی هستند که به تازگی وضع حمل کرده‌اند. معمولاً بارداری باعث ترک‌های پوستی می‌شود (همانطور که گفته شد از هر چهار زن باردار سه نفر، بعد از بارداری، ترک‌های پوستی را تجربه می‌کنند). این زنان عموماً از ترک‌های پوستی ناحیه شکم رنج می‌برند، البته ممکن است نواحی دیگری از بدن هم دچار این ترک‌ها شوند که در چنین شرایط بیمار به جراحی زیبایی پس از زایمان (mommy makeover surgery) نیاز پیدا می‌کند. سایر کاندیداها هم عبارتند از اشخاصی که مقدار قابل توجهی کاهش وزن داشته‌اند و همچنین بدنسازانی که حجم عضلاتشان در مدت کوتاهی افزایش قابل توجهی داشته است.

برای اشخاصی که می‌خواهند تحت درمان رفع ترک‌های پوستی قرار بگیرند یک سری ملاحظات وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرند: بیماران می‌بایست انتظارات واقع‌بینانه‌ای از نتایج روش درمان مورد نظرشان داشته باشند. بیمارانی که تحت جراحی رفع ترک‌های پوستی قرار می‌گیرند می‌بایست از سطح خوبی از سلامتی برخوردار باشند؛ این اشخاص می‌بایست پیش از درمان، تاریخچه و سوابق پزشکی خود و همچنین نام داروهایی که مصرف می‌کنند را با جراحشان در میان بگذارند. به علاوه، آن‌ها باید هزینه‌های درمان رفع ترک‌های پوستی خود را هم در سبک و سنگین کنند.

راه‌های رفع ترک‌های پوستی

روش‌های طبیعی رفع ترک‌های پوستی 

درمان‌های سنتی موجود برای رفع ترک‌های پوستی عبارتند از کرم‌ها، لوسیون‌ها و توصیه‌های مربوط به رژیم غذایی و ورزش منظم. محصولات خیلی متنوعی برای رفع ترک‌های پوستی به روش طبیعی در بازار وجود دارد. البته، این روش‌ها برای بسیاری از بیماران، خصوصاً افراد مسن و کسانی که ترک‌های پوستی زیادی دارند نتایج رضایت بخشی فراهم نمی‌کنند. در چنین مواردی، تنها گزینه مؤثر استفاده از روش‌های درمانی پیچیده‌تر است.

نتایج 

اندازه‌گیری دقیق تأثیر روش‌های طبیعی رفع ترک‌های پوستی کار سختی است. شرکت‌های زیادی ادعا کرده‌اند که محصولاتشان می‌توانند ترک‌های پوستی را از بین برده یا شدت آن‌ها را کاهش بدهند، اما داده‌های واقعی خیلی کمی برای تأیید این ادعاها وجود دارد. کلاً، این محصولات زمانی بیشترین تأثیر را دارند که برای ترک‌های پوستی تازه ایجاد شده استفاده شوند. البته، حتی در چنین مواردی هم محصولات طبیعی غالباً فقط کمک می‌کنند تا شدت این ترک‌ها با سرعت بیشتری کاهش پیدا کند.

مزایا

کرم‌ها و لوسیون‌های رفع ترک‌های پوستی عموماً از درمان‌های پیچیده‌تر زیبایی پوست ارزان‌تر هستند. این محصولات به طور گسترده‌ای هم در اینترنت و هم در فروشگاه‌های آرایشی و بهداشتی در دسترس هستند. از آنجاییکه محصولات مذکور نیازی به اعمال جراحی ندارند، برای استفاده از آن‌ها احتیاجی به مراجعه به کلینیک نیست و معمولاً برندهای شناخته‌شده‌تر آن‌ها خیلی ایمن و بی‌خطر هستند.

ریسک‌ها 

استفاده از محصولات طبیعی رفع ترک‌های پوستی می‌تواند با یک سری خطرات احتمالی همراه باشد. از آنجا تعداد محصولات موضعی موجود در بازار که ادعای درمان ترک‌های پوستی را دارند خیلی زیاد است، نظارت نسبتاً کمی بر آن‌ها صورت می‌گیرد. این موضوع باعث شده که برخی از محصولات کمتر شناخته شده، اثر چندانی نداشته یا حتی کاملاً بی‌اثر باشند. همچنین، ممکن است بعضی از این محصولات حاوی ترکیباتی باشند که می‌توانند سلامت مشتریان را به خطر بیندازند. علاوه بر این موارد، گاهی اوقات هزینه امتحان چندین گزینه طبیعی بی‌اثر می‌تواند برابر با هزینه یک درمان حرفه‌ای قابل اطمینان باشد.

رفع ترک‌های پوستی با لیزر

در روش لیزر رفع ترک‌های پوستی، پرتویی از نور لایه‌های باریکی از پوست اطراف ترک‌های پوستی را برمی‌دارد. لیزر اگزایمر مؤثرترین نوع لیزر برای انجام این عمل است. در این نوع درمان برخلاف انواع دیگر لیزرها که ناحیه درگیر را سوزانده یا می‌بُرند، از لیزر فرابنفش با انرژی بالا برای شکستن پیوندهای مولکولی موجود در بافت پوست استفاده می‌شود؛ این کار باعث می‌شود که بافت مذکور طی فرایندی به نام ابلِیشن (یا تخریب) تجزیه شود. بعد از انجام لیزر ترک‌های پوستی، ناحیه تحت درمان به سرعت التیام پیدا می‌کند و لایه‌های جدیدی از پوست سالم روی آن شکل می‌گیرند. به این ترتیب، ترک‌های پوستی از بین رفته و ناحیه درمان شده ظاهری شاداب و تندرست پیدا می‌کند.

مزایا

مهمترین مزیت روش لیزری رفع ترک‌های پوستی، اثربخش بودن آن است. نرخ رضایت بیماران از این روش درمان بسیار بالا است. این روش همچنین خیلی ایمن است چراکه لیزر اگزایمر به دقت کنترل شده و احتمال آسیب‌رسانی آن بسیار ضعیف است. به علاوه، روش لیزری از عمل‌های پیکرتراشی بدن مثل تامی تاک (عمل جراحی زیبای شکم) کم تهاجمی‌تر بوده و زمان بهبودی، هزینه و عوارض احتمالی کمتری دارد.

بهبودی

درست بعد از اتمام لیزر ترک‌های پوستی، ناحیه درمان شده قرمز و حساس به لمس خواهد بود، چراکه لایه‌های دارای ضایعه، تازه برداشته شده و فرایند رشد یک پوست جدید هم فعال شده است. گاهی اوقات تاول و سایر علائم شبیه به سوختگی هم بروز می‌کند که البته موقتی بوده و بعد از مدتی از بین می‌روند. اگرچه اکثر بیماران ظرف چند روز بهبود پیدا می‌کنند اما در برخی موارد، خصوصاً مواقعی که به درمان بیشتری نیاز است، بهبودی تا چند هفته هم طول می‌کشد.

نتایج 

در اکثر موارد، لیزر ترک‌های پوستی، درمان بسیار مؤثری است. در اینجا هم مثل هر تکنیک دیگری، موفقیت درمان به اندازه پوست درگیر و سن ترک‌های پوستی مورد نظر بستگی دارد (هر چه ترک‌های پوستی قدیمی‌تر، گسترده‌تر و بزرگ‌تر باشند درمان آن‌ها سخت‌تر است). اغلب، برای رفع کامل ترک‌های پوستی به 10 جلسه درمان نیاز است. در مواردی که مشکل خیلی جدی است، حتی این تعداد جلسه هم تأثیر کافی نداشته و به جای رفع کامل ترک‌ها فقط از شدت آن‌ها کم می‌کند. در کل، شرایط هر بیمار با دیگری متفاوت است.

ریسک‌ها 

لیزر ترک‌های پوستی هم مثل هر روش درمانی دیگر کاملاً بدون ریسک نیست. از آنجا که لیزر قابلیت تخریب پوست را دارد، امکان این هست که بی‌دقتی در استفاده از لیزر باعث مقداری تخریب سطحی در بافت پوست شود. به همین دلیل، باید متخصص زیبایی پوست خود را با دقت انتخاب کنید. به علاوه، همیشه این احتمال وجود دارد که ترک‌های پوستی خیلی عمیق به طور کامل با لیزر درمان نشوند. همچنین، امکان بروز تاول و سایر واکنش‌های منفی به درمان را هم باید در نظر گرفت، هرچند که این عوارض موقتی بوده و چندان جدی نیستند.

رفع ترک‌های پوستی با جراحی

جراحی ترک‌های پوستی تنها گزینه مؤثر برای حذف کامل و دائمی ترک‌های پوستی است. روش‌های دیگر، مثل لیزر و محصولات و تکنیک‌های طبیعی رفع ترک‌های پوستی، می‌توانند ترک‌های پوستی را تا حدودی محو کرده و از شدت آن‌ها کم کنند اما نمی‌توانند به طور کامل آن‌ها را حذف نمایند. این روش‌ها اگرچه هیچگونه عوارضی برای سلامتی شخص ندارند، اما با استفاده از آن‌ها ترک‌های پوستی همچنان برای بسیاری از افراد به عنوان یک منبع اضطراب و کاهش اعتماد به نفس باقی می‌مانند. اگر بیماران می‌خواهند، به جای محو سطحی ترک‌های پوستی آن‌ها را کاملاً حذف کنند، در این صورت تنها راه حل عملی پیش روی آن‌ها استفاده از جراحی خواهد بود.

نواحی قابل درمان بدن با جراحی

ابدومینوپلاستی، تامی تاک یا همان جراحی زیبایی شکم، در حال حاضر تنها روش جراحی مؤثر برای رفع ترک‌های پوستی است. در تامی تاک، عضلات شکمی سفت شده و پوست اضافی منطقه میانی یا پایینی شکم برداشته می‌شود. همراه با برداشته شدن پوست اضافی تمامی ترک‌های پوستی پایین‌تر از سطح ناف حذف می‌شود. در حال حاضر هیچگونه روش جراحی برای رفع ترک‌های پوستی سایر نواحی بدن وجود ندارد.

به خاطر این محدودیت، جراحی رفع ترک‌های پوستی فقط برای بیماران واجد شریط عمل تامی تاک انجام می‌شود. برای اینکه یک بیمار کاندیدای مناسبی جهت جراحی تامی تاک باشد می‌بایست: از سطح سلامتی خوبی برخوردار بوده، سیگار نکشد و روی شکم خود به اندازه کافی پوست اضافی داشته باشد.

لایه‌بردارهای شیمیایی

متخصصان پوست و مو و زیبایی انواع مختلفی از روش‌های غیرجراحی را برای درمان ترک‌های پوستی ارائه می‌دهند. پرطرفدارترین و مؤثرترین گزینه‌ها در بین این روش‌ها عبارتند از لایه‌‌بردارهای شیمیایی، میکرودرم ابریژن و درمان با نور آبی. این روش‌ها برای بیمارانی که نمی‌خواهند تحت جراحی قرار بگیرند گزینه‌های خوبی بوده و عموماً از روش لیزر ارزان‌تر هستند. این گزینه‌ها هم مثل سایر درمان‌های غیرجراحی ترک‌های پوستی، بیشترین تأثیر را روی ترک‌های جدیدتر دارند. برای حذف کامل ترک‌های پوستی قدیمی‌تر باید از تکنیک‌های جراحی استفاده کرد.

اگرچه از لایه‌بردارهای شیمیایی بیشتر برای درمان چروک‌های و خال‌های پیری روی صورت استفاده می‌شود، اما می‌توان از آن‌ها برای درمان ترک‌های پوستی به وجود آمده در قسمت‌های دیگر بدن هم کمک گرفت. در روش درمان با لایه‌بردارهای شیمیایی، یک محلول شیمیایی با استفاده از یک اسفنج، پد پنبه‌ای، سواب پنبه‌ای (ابزاری شبیه به گوش پاک کن) یا برس، روی پوست مالیده می‌شود. نوع و قدرت محلول شیمیایی بسته به نیاز و شرایط هر بیمار متفاوت است. این محلول‌های شیمیایی، در اصل لایه‌های بالایی پوست آسیب دیده‌ و مرده را برداشته و باعث تولید سلول‌های پوستی جدید می‌شوند. به همین دلیل، در طول درمان، ممکن است بیمار روی پوست خود احساس سوزش کند. دوره بهبودی از درمان هم به نوع پوست بیمار و قدرت محلول‌های شیمیایی استفاده شده بستگی داشته و ممکن است برای دستیابی به بهترین نتیجه به چند جلسه درمان نیاز باشد. همچنین باید به خاطر داشت که محلول شیمیایی ترک‌های پوستی را به طور کامل حذف نمی‌کند؛ با این حال، این ترک‌ها معمولاً بعد از درمان تا حد زیادی محو شده و پوست بیمار در ناحیه درمان شده صاف‌تر و سالم‌تر شده و ظاهری جوان‌تر خواهد داشت.

میکرودرم ابریژن

میکرودرم ابریژن و لایه‌‌بردارهای شیمیایی، هر دو از طریق برداشتن لایه‌های بالایی پوست ظاهر ترک‌های پوستی را بهبود می‌دهند. در روش لایه‌برداری شیمیایی از محلول‌های شیمیایی برای سوزاندن لایه بالایی استفاده می‌شود در حالیکه در میکرودرم ابریژن با استفاده از اسپری کریستال‌های بسیار ریز لایه‌های بالایی پوست ذره ذره کنده می‌شوند. در هر دو روش سلول‌های مرده پوست برداشته شده و سلول‌های جدید و سالم جای آن‌ها را می‌گیرند. سلول‌های جدید، مقادیر بیشتری کلاژن و الاستین (که دو ترکیب ضروری برای داشتن پوستی با ظاهری صاف و جوان هستند) را تولید می‌کنند. میکرودرم ابریژن یک روش بدون درد است که انجام آن بیش از یک ساعت زمان نمی‌برد و به مدت کوتاهی برای بهبودی نیاز دارد. البته، برای به دست آوردن بهترین نتیجه از این روش، به پنج تا دوازده جلسه درمان دیگر هم نیاز خواهد بود. به خاطر داشته باشید که اگرچه میکرودرم ابریژن می‌تواند ظاهر ترک‌های را بهبود بدهد، اما این روش ابزار مؤثری برای رفع کامل ترک‌های پوستی نیست.

درمان با نور آبی

هرچند که درمان با نور آبی بیشتر برای رفع آکنه استفاده می‌شود، اما گاهی اوقات برای بهبود ظاهر ترک‌های پوستی هم از آن کمک گرفته می‌شود. در درمان با نور آبی یک ژل حساس به نور روی پوست مالیده شده و سپس پوست در معرض پرتوهای نور آبی قرار داده می‌شود. با این روش نمی‌توان ترک‌های پوستی را به طور کامل رفع کرد، اما ظاهر این ترک‌ها (خصوصاً اگر ترک‌ها تازه ایجاد شده باشند) قدری بهبود می‌یابد.

هزینه

هزینه رفع ترک‌های پوستی، بسته به روش مورد استفاده و شدت ترک‌ها یا همان اِسکارهای ایجاد شده، بسیار متغیر است. تکنیک‌های طبیعی مثل کرم‌ها و لوسیون‌ها، در کل، ارزان‌ترین و ساده‌ترین و در عین حال کم‌اثرترین گزینه‌ها هستند. اگرچه، درمان با جراحی معمولاً گران‌ترین روش است، اما هزینه انجام چندین جلسه لیزر درمانی هم می‌تواند با قیمت آن برابری کند. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر باید با متخصص پوست و مو و زیبایی خود مشورت کنید.