فهرست مطالب
ژنیکوماستی بزرگ شدن بافت پستان در مردان به دلیل عدم تعادل هورمون‌های بدن است، که در آن هورمون‌های زنانه به نام استروژن که تا حدودی بیش از حد در بدن مرد ترشح می‌شوند با هورمون‌های مردانه بنام آندروژن جمع می‌شوند. ژنیکوماستی در مراحل مختلف رشد و در ارتباط با برخی بیماری‌ها در مردان و پسران شایع است. ژنیکوماستی حقیقی به جای بافت چربی (ادیپوز) به بافت غده بزرگ شده اشاره دارد. وجود بافت چربی که در ناحیه پستان ظاهر می‌شود به نام سودوژنیکوماستی شناخته می‌شود.
چه عواملی باعث ژنیکوماستی می‌شود؟
به طور کلی ژنیکوماستی ناشی از عدم تعادل هورمونی در بدن است. همه انسان‌های طبیعی تا حدودی هورمون‌های نر و ماده را دارند. ژنیکوماستی هنگامی رخ می‌دهد که هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) در مقایسه با سطح هورمون‌های زنانه (استروژن) در بدن نسبتاً کم باشند. این اتفاق می‌تواند به طور موقت در طی رشد طبیعی پسران اتفاق بیفتد و منجر به ژنیکوماستی در نوزادان یا در دوران بلوغ شود. در این موارد ، ژنیکوماستی معمولاً خود به خود برطرف می‌شود زیرا سطح هورمون به حالت عادی باز می‌گردد.
در موارد دیگر، بیماری‌ها یا معالجات پزشکی می‌تواند محیط هورمونی را در بدن ایجاد کند که باعث بروز و پیشرفت ژنیکوماستی شود. نمونه‌هایی از بیماری‌هایی که ممکن است با ژنیکوماستی همراه باشد عبارتند از:
- سیروز کبدی،
- سوء تغذیه،
- نارسایی مزمن کلیه،
- اختلالات بیضه (اندام‌های جنسی مرد) از جمله عفونت، تروما یا اختلالات درون زای،
- پیری،
- سرطان بیضه،
- درمان ضد آندروژن برای سرطان پروستات، و
- پرکاری تیروئید
همچنین، استفاده از یک طیف گسترده از داروها می‌تواند به وقوع ژنیکوماستی، یعنی بزرگ شدن بافت سینه، منجر شود. به عنوان مثال، دیورتیک اسپیرونولاکتون (Aldactone)، برخی از مسدودکننده‌های کانال کلسیم، داروهای مهارکننده ACE که برای کنترل فشار خون بالا استفاده می‌شوند، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدزخم و همچنین داروهای ضدویروسی (HAART) که برای درمان بیماری ایدز (HIV) استفاده می‌شود، از جمله داروهایی هستند که ممکن است باعث توزیع مجدد چربی در بدن شوند و در نتیجه، موجب بروز سودوژنیکوماستی (افزایش حجم سینه به دنبال تراکم چربی) یا در برخی موارد، ژنیکوماستی واقعی (افزایش حجم سینه به دنبال افزایش تعداد سلول‌های بافت سینه) شوند.
علاوه بر این، مصرف الکل و سوء استفاده از برخی مواد مخدر مانند ماریجوانا و هروئین نیز به عنوان عوامل شناخته شده ژنیکوماستی مطرح می‌شوند. همچنین، استفاده از روغن اسطوخودوس و روغن درخت چای در محصولات مراقبت از پوست نیز ممکن است منجر به بروز ژنیکوماستی شود.
علائم و نشانه‌های ژنیکوماستی چیست؟
بزرگ شدن پستان در اثر ژنیکوماستی معمولاً با در نظر گرفتن نوک پستان به صورت متقارن اتفاق می‌افتد و احساس لاستیکی یا سفتی دارد. هر دو طرف به طور معمول تحت تأثیر قرار می‌گیرند، اگرچه می‌تواند فقط در یک طرف نیز ایجاد شود. حتی اگر هر دو طرف درگیر شوند، ممکن است یک طرف بزرگ‌تر از طرف دیگر باشد. ژنیکوماستی با درد شدید همراه نیست، اگرچه ناحیه بزرگ شده ممکن است حساس شود.
بر خلاف ژنیکوماستی، سرطان پستان مرد معمولاً فقط در یک طرف قرار دارد و لزوماً در اطراف نوک پستان قرار ندارد. علائم دیگر که حاکی از سرطان است عبارتند از:
- احساس سختی یا سفتی به بافت ،
- کمرنگ شدن پوست ،
- جمع شدن نوک پستان ،
- ترشح نوک پستان ، و
- بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل (زیر بغل).
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر یک مرد به ژنیکوماستی مبتلا شود، لازم است با یک پزشک مراقبت‌های بهداشتی تماس بگیرد. او ممکن است برای تعیین علت ژنیکوماستی آزمایشاتی را برای شما بنویسد. مهم است که از نبود هرگونه بیماری جدی که ممکن است علت ژنیکوماستی باشد، اطمینان حاصل شود.
چه آزمایش‌هایی علت درد ناشی از ژنیکوماستی را تشخیص می‌دهد؟
ژنیکوماستی معمولاً با معاینه جسمی تشخیص داده می‌شود. وجود بافت سینه با قطر بیش از 0.5 سانتی‌متر، مشخصه ژنیکوماستی است. علاوه بر معاینه فیزیکی، یک تاریخچه دقیق پزشکی نیز برای کمک به ارزیابی علت ژنیکوماستی مهم است.
پزشک ممکن است آزمایشاتی از قبیل آزمایش خون یا آزمایشات تصویربرداری را انجام دهد تا دلیل ایجاد ژنیکوماستی را تعیین کند. در صورت وجود هرگونه سوء ظن به سرطان سینه مردان، ماموگرافی انجام می‌شود.
آیا می‌توان ژنیکوماستی را در خانه درمان کرد؟
انواع پوشاک و جلیقه‌های فشرده‌سازی قفسه سینه در دسترس هستند تا در صورت تمایل به حداقل رساندن ناراحتی و یا بهبود ظاهر و زیبایی بیمار کمک کنند.
چه داروهایی ژنیکوماستی را درمان می‌کنند؟
درمان ژنیکوماستی همیشه ضروری نیست زیرا ژنیکوماستی زودگذر، مانند مواردی که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد، به طور کلی بدون درمان در طی سه سال به خودی خود برطرف می‌شود. اگر داروها علت ژنیکوماستی باشد، متوقف کردن دارو می‌تواند در کاهش ژنیکوماستی موثر باشد. علاوه بر این، درمان‌های ژنیکوماستی به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین داده‌هایی که اثربخشی آن‌ها را نشان می‌دهد محدود است. هنوز هیچ دارویی برای درمان ژنیکوماستی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید نشده است. به طور کلی، دو نوع درمان توانایی مدیریت ژنیکوماستی را نشان داده‌اند:
جایگزینی تستوسترون
این روش درمانی در مردان مسن با سطح تستوسترون پایین بسیار مؤثر است، اما برای مردانی که سطح طبیعی هورمون مردانه دارند اثبات نشده است.
SERM ها
تنظیم کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) تاموکسیفن (Soltamox) و رالوکسیفن (Evista) می‌توانند به کاهش میزان بافت سینه کمک کنند. اگرچه آن‌ها نیز قادر به حل کامل این مشکل نیستند. این داروها بیشتر در مورد ژنیکوماستی شدید یا دردناک استفاده می‌شوند.
آیا جراحی ژنیکوماستی را درمان می‌کند؟
هنگامی که درمان دارویی مؤثر واقع نشد، از جراحی برداشتن بافت پستان برای معالجه ژنیکوماستی استفاده می‌شود. هر دو روش لیپوساکشن و روش برداشت مستقیم می‌توانند مفید باشند. جراحی ژنیکوماستی به طور کلی بی‌خطر است، اما مانند هر نوع جراحی خطرات و عوارض آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونت ،
- خونریزی
- عوارض بیهوشی
آینده یک مرد مبتلا به ژنیکوماستی چیست؟
خوشبختانه ژنیکوماستی در بسیاری از موارد به تنهایی و بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌رود. درمان‌های دارویی و جراحی می‌توانند برای ژنیکوماستی مداوم مؤثر باشند. به طور معمول، ژنیکوماستی با مشکلات طولانی مدت همراه نیست اما احتمال ابتلا به سرطان پستان مردان در مردان مبتلا به ژنیکوماستی در مقایسه با عموم مردم بیشتر است (حدوداً پنج برابر). این احتمال وجود دارد که تغییرات هورمونی که باعث ایجاد ژنیکوماستی در مردان بالغ می‌شود نیز خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.
آیا می‌توان از ژنیکوماستی جلوگیری کرد؟
از ژنیکوماستی مربوط به بیماری فقط می‌توان در حدی جلوگیری کرد که از بیماری‌های اساسی جلوگیری شود.
به طور کلی نمی‌توان از ژنیکوماستی که به دلیل نوسانات هورمونی که در طول رشد یا پیری رخ می‌دهد جلوگیری کرد.
