علت و درمان خارش سر کودکان و بزرگسالان

خارش پوست سر باعث تحریک پوست سر می شود. عوامل بسیاری می تواند منجر به خارش پوست سر شود، مانند شوره سر، واکنش های آلرژیک و بیماری های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس. با توجه به علت خارش پوست سر، روش درمان انتخاب می شود. برخی از موارد را می توان با داروهای بدون نسخه درمان کرد، در حالی که برخی دیگر نیاز به درمان های نسخه ای دارند؛ بنابراین مهم است که ابتدا علت خارش پوست سر خود را شناسایی کنید تا درمان مناسب و مؤثر شروع شود.

علت خارش سر

خارش مداوم سر می‌تواند دارای دلایل متعددی باشد. این مشکل می‌تواند بسیار آزاردهنده و مزاحم باشد و بنابراین پیدا کردن علت و درمان آن باید به عنوان اولویت مدنظر قرار گیرد. عفونت‌ها، اختلالات خود ایمنی و واکنش‌های آلرژیک، فقط چند مثال از ده‌ها علت متداول خارش سر هستند.

کدام بیماری های عفونی باعث خارش سر می شوند؟ 

برخی از شایع ترین دلایلی که منجر به خارش سر می شود عبارتند از:

• شوره سر: شوره سر عمدتاً نتیجه ی واکنش بدن به رشد بیش از حد مخمرها است که منجر به خارش، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست سر می شود. در درجه ی اول نواحی پر موی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
  • برای شوره سر ملایم، از شامپوهای حاوی روی و سلنیوم استفاده کنید.
  • پزشک ممکن است کورتیزون موضعی و شامپوی ضد قارچ را برای شوره سر شدید، تجویز کند.
• عفونت قارچی پوست سر (تینا کاپیتیس): معمولاً به عنوان کچلی شناخته می شود و یک عفونت قارچی است که پوست سر را تحت تأثیر قرار می دهد. این عفونت به عمق فولیکول مو می رود و در نتیجه ریزش موی سکه ای ایجاد می شود.
  • از آنجایی که این عفونت ها تا عمق فولیکول های مو گسترش می یابند، پزشکان ممکن است داروهای ضد قارچ خوراکی را تجویز کنند.
  • با این حال، اگر عفونت سطحی باشد، می توان آن را با داروهای ضد قارچ بدون نسخه درمان کرد.
• شپش سر: هرکسی ممکن است به شپش سر مبتلا شود و این موضوع فقط مختص دانش آموزان نیست. عدم رعایت بهداشت لزوماً منجر به ابتلا به شپش سر نمی شود، زیرا ممکن است موهای تمیز را نیز درگیر کند. شپش بیشتر عمر خود را با چسبیدن به تار مو می گذراند.
  • شامپوهای حاوی پرمترین یا پیرترین می توانند شپش سر را درمان کنند.
  • مطابق دستورالعمل روی شامپو عمل کنید تا به نتایج دلخواه برسید.
• گال: کنه ها باعث ایجاد گال و در نتیجه خارش شدید می شوند. اگر پوست سر را درگیر کند، خارش ممکن است تمام شب شما را بیدار نگه دارد.
  • بیماران باید با یک متخصص پوست دارای مجوز مشورت کنند. متخصص پوست کرم های موضعی حاوی پرمترین یا کروتامیتون و پمادهای گوگردی را برای درمان گال تجویز می کند.

چه بیماری خودایمنی باعث خارش پوست سر می شود؟ 

پسوریازیس، یک اختلال خودایمنی است که به علت خارش پوست سر ایجاد می‌شود. این بیماری به صورت مزمن ظاهر می‌شود و باعث تشکیل لکه‌های قرمز و پوسته‌های ریز در سطح بدن یا پوست سر می‌شود. علت دقیق بروز این بیماری هنوز مشخص نشده است؛ اما شناخته شده است که پسوریازیس به صورت وراثتی منتقل نمی‌شود، اگرچه سابقه خانوادگی افراد مبتلا به پسوریازیس می‌تواند یک عامل خطر باشد.

پزشکان برای درمان پسوریازیس پوست سر، توصیه می‌کنند از شامپوهای دارویی حاوی سالیسیلیک اسید یا قطران ذغال سنگ استفاده کنید. در صورتی که این درمان موثر نبود، کورتیزون موضعی می‌تواند یک گزینه مناسب باشد.

کدام واکنش های آلرژیک باعث خارش سر می شود؟

• واکنش های آلرژیک: واکنش های آلرژیک به محصولات مراقبت از مو و رنگ مو می تواند باعث خارش پوست سر شود.
  • پارافنیلن دیامین یک ماده موجود در رنگ مو است که باعث واکنش آلرژیک می شود.
  • قطع مصرف محصول پارافنیلن دیامین بهترین راه حل برای درمان خارش پوست سر است.

• کهیر: کهیر، دانه های قرمز خارش دار کوچکی هستند که در پوست بدن و همچنین پوست سر ایجاد می شود.
  • کهیر معمولاً خود به خود برطرف می شود؛ با این حال، اگر کهیر بیش از شش هفته طول بکشد، مزمن نامیده می شود.
  • فقط کهیرهای مزمن نیاز به درمان دارند که از آنتی هیستامین ها استفاده می شود.
• درماتیت آتوپیک: درماتیت آتوپیک شامل قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست سر، همراه با احساس سوزش و خارش است.
• مشکل عصبی: اگر خارش مداوم بدون هیچ نشانه ای از بثورات پوستی یا سایر اختلالات پوستی تجربه می کنید، این می تواند نشانه ای از مشکل عصبی باشد.
  • آسیب عصبی ناشی از بیماری زمینه‌ای، مانند دیابت یا زونا، می‌تواند منجر به وضعیتی به نام نوروپاتی شود.
• سرطان پوست: علائم کارسینوم سلول بازال (BCC) شامل لکه های قرمز برجسته ی پوستی است که ممکن است پوسته پوسته شوند یا خارش داشته باشند، اما معمولاً دردناک نیستند.

علائم خارش پوست سر چیست؟

خارش پوست سر می تواند احساس گزگز یا درد داشته باشد. خاراندن پوست سر ممکن است به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید یا ممکن است باعث درد شود.

علائمی که می تواند همراه با خارش پوست سر باشد عبارتند از:

• لکه های طاس
• پوست خشک
• پوست تحریک پذیر
• تب کم
• دانه های چرکی
• سرخی
• پوسته ها یا لکه های روی پوست سر
• تورم پوست سر
• دانه هایی روی پوست سر

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر خارش ظرف چند روز از بین نرفت و با ریزش مو، درد، زخم یا خارش شدید همراه شد، به پزشک مراجعه کنید.

خارش پوست سر به دلیل عفونت قارچی، شپش و برخی دلایل دیگر بدون درمان دارویی از بین نمی رود.

علاوه بر معاینه ی فیزیکی، پزشک ممکن است از پوست سر شما نمونه برداری کند. در آزمایشگاه، سلول های پوست را می توان برای وجود قارچ، باکتری یا شپش بررسی کرد. با این حال، اکثر پزشکان می توانند علت خارش پوست سر شما را از طریق معاینه ی دقیق و بررسی سوابق پزشکی شما تشخیص دهند.

درمان خارش سر

درمان خارش پوست سر بستگی به علت آن دارد.

درمان های خانگی و سبک زندگی

درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به تسکین خارش پوست سر انجام دهید، اما تنها در صورتی باید از آنها استفاده کنید که علت آن را بدانید. اگر علت آن، بهداشت ضعیف است، حتماً موهای خود را شسته و خوب آبکشی کنید. داشتن یک برنامه ی منظم شستشوی مو نیز مهم است.

اگر موهای شما فراست، یکبار در هفته موهایتان را بشویید کافی است. در افرادی که موهای صاف دارند، چربی اضافی می تواند راحت تر جمع شود، یعنی باید موهای خود را روزانه یا یک روز در میان بشویند.

اگر پوست سر شما خشک است و این علت خارش پوست سر شما است، مرطوب کردن آن می تواند کمک کننده باشد. می توانید این کار را با انواع مختلفی از روغن ها مانند نارگیل، نعناع فلفلی یا درخت چای انجام دهید. روغن درخت چای، کاربردهای دیگری نیز دارد، از جمله این که یک عامل مؤثر برای از بین بردن شپش سر (حشرات کوچکی که سر و گردن را آلوده می کنند) می باشد.

مدیتیشن همچنین می‌تواند به درمان خارش پوست سر که ناشی از عواملی مانند استرس، بثورات پوستی آلرژیک، تشدید اگزما و التهاب پوست سر کمک کند. تحقیقات نشان داده است که مدیتیشن می‌تواند استرس کلی را کاهش داده و یک مطالعه خاص نشان داد که در افرادی که به طور منظم مدیتیشن را انجام دادند، علائم اگزما بهبود یافت.

در صورتی که درماتیت تماسی (بثورات پوستی ناشی از تماس با ماده خاصی) عامل خارش پوست سر باشد، بهترین راه برای درمان آن، اجتناب از استفاده از محصولی است که باعث آن شده است، می‌تواند شامپوها، صابون‌ها یا مواد شوینده جدید باشند. استفاده از کمپرس سرد می‌تواند به شما کمک کند تا احساس خارش را کاهش دهید. همچنین، تشخیص علت خارش پوست سر می‌تواند به شما در کاهش خطر ابتلا به خارش پوست سر در آینده کمک کند.

دارو های بدون نسخه (OTC) 

اگر خارش پوست سر شما به دلیل شوره سر است که منجر به پوسته پوسته شدن پوست سر می شود، استفاده از شامپوی ضد شوره حاوی پیریتیون روی می تواند کمک کننده باشد. همچنین این محصولات، می توانند درماتیت سبورئیک را که باعث ایجاد پوسته ریزی و قرمزی پوست سر می شود، درمان کنند.

شامپوهایی که حاوی سالیسیلیک اسید هستند برای درمان پسوریازیس پوست سر مؤثرند؛ که در آن سلول‌های پوست انباشته می شوند و روی پوست سر، پوسته ایجاد می‌کنند. سالیسیلیک اسید می تواند به کاهش پوسته های ناشی از این بیماری کمک کند و توانایی پوست سر را برای جذب داروهای موضعی مانند کورتیکواستروئیدها بهبود بخشد.

کتوکونازول یک ضد قارچ قوی است و شامپوی حاوی این ماده، برای خارش پوست سر ناشی از درماتیت سبورئیک مفید است. به صورت کرم موضعی نیز موجود است.

شامپوها و داروهای بدون نسخه، برای کمک به خلاص شدن از شر شپش سر نیز در دسترس هستند. کهیر را می توان با محصولات بدون نسخه مانند آنتی هیستامین یا لوسیون کالامین نیز درمان کرد.

داروهای موضعی

شامپوهای تجویزی حاوی کورتیکواستروئید کلوبتازول پروپیونات، مؤثرترین عامل برای درمان پسوریازیس روی پوست سر هستند.

شپش سر نیز می تواند باعث خارش پوست سر شود و در کودکان 3 تا 11 ساله شایع است. شما می توانید شپش سر را با یک شامپو بدون نسخه درمان کنید، اما اگر کمکی نکرد، باید برای درمان به متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک ممکن است لوسیون یولسفیا (بنزیل الکل)، لوسیون سولانترا (ایورمکتین)، لوسیون اووید (مالاتیون) و سوسپانسیون اسپینوساد را توصیه کند.

جراحی ها و درمان های تخصصی 

اگر سرطان پوست باعث خارش پوست سر شما شده باشد، پزشک توده سرطان پوست و بافت اطراف آن را با جراحی خارج می کند ¹⁰. سرطان های پوست، اغلب تا زمانی که بزرگ نشده باشند علائم آزاردهنده ای ایجاد نمی کنند؛ وقتی بزرگتر می شوند، ممکن است خارش، خونریزی یا حتی درد داشته باشند.

نوع جراحی که برای درمان کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی استفاده می شود، «جراحی موس» نامیده می شود. در این روش، پزشک ضایعات سرطانی را لایه به لایه برمی دارد.

چگونه می توانم از خارش پوست سر جلوگیری کنم؟

با شستن منظم موهای خود برای از بین بردن چربی های انباشته شده، خطر خارش پوست سر را کاهش دهید. موهای خود را با آب گرم – اما نه خیلی داغ – بشویید تا از تحریک و خشکی پوست سر جلوگیری کنید.

برای کاهش واکنش های آلرژیک، سعی کنید از استفاده از محصولاتی که حاوی موارد زیر هستند خودداری کنید:

• رنگ
• عطر

برای جلوگیری از انتشار شپش از تماس فیزیکی با افراد مبتلا به شپش سر خودداری کنید که شامل خودداری از استفاده ی مشترک از لوازم زیر است:

• شانه
• برس
• کلاه
• حوله
• کلاه کاسکت
• روبالشی