شوره سر کودکان و بزرگسالان با چه روش هایی درمان میشود؟

 شوره سر یکی از مشکلات بسیار شایع پوستی است که با خارش پوست، قرمزی و پوسته ریزی همراه است. شوره سر تعداد زیادی از افراد را در مراحل مختلف زندگی درگیر می‌کند و هیچ ارتباطی به سن یا قومیت ندارد. شوره سر علاوه بر درگیر کردن پوست سر می‌تواند گوش، ابرو، اطراف بینی، ریش و حتی در برخی موارد قسمتی از قفسه سینه را درگیر کند.

 انواع شوره سر

 شوره سر به چند دسته تقسیم می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:

• شوره سر ناشی از خشکی پوست شایع ‌ترین نوع شوره است که معمولاً در فصل سرد و خشک سال یعنی زمستان ایجاد می‌‌شود و به استفاده از آب گرم برای شستشوی سر و خشک شدن پوست سر ارتباط دارد.
• شوره سر ناشی از چربی به علت تجمع چربی در پوست سر به وجود می‌آید. چربی باعث گیر افتادن سلول‌های مورد در پوست سر می‌شود و پوسته‌های خارش آوری را ایجاد می‌کند.
• شوره سر مرتبط با قارچ به علت یک نوع قارچ که درون چربی اضافی زندگی می‌کند ایجاد می‌گردد. این قارچ باعث تولید یک محصول جانبی می‌شود که منجر به گیر افتادن سلول‌های پوست خواهد شد به همین دلیل شما در شوره سر می‌توانید فلسهای سفید را مشاهده نمایید.

 علل شوره سر چیست؟

 علت دقیق شوره سر مشخص نیست اما برخی دلایل احتمالی عنوان شده است که عبارتند از افزایش تولید چربی و ترشحات پوست و همچنین افزایش تعداد قارچ‌های روی سطح پوست. باکتری‌ها باعث تشکیل شوره سر نمی‌شوند. شوره سر یک عفونت قارچی نیست و با کرم حلقوی پوست تفاوت دارد که یک نوع عفونت قارچی است. شوره سر مسری نیست. عدم رعایت بهداشت و شستشوی منظم سر می‌تواند باعث تشکیل شوره سر شود. گاهی اوقات ضعف سیستم ایمنی بدن نیز در تشکیل شوره نقش دارد. اگرچه شوره خفیف در تعداد زیادی از افرادی که سیستم ایمنی آنها به صورت طبیعی کار می‌کند کاملا قابل انتظار است؛ شوره در افرادی که با اختلالات مزمن از قبیل پارکینسون، بیماری‌های سیستم ایمنی و ایدز مبتلا هستند شایع‌تر است. برخی از عواملی که در تشکیل شوره سر یا حتی بدتر شدن آن نقش دارند به شرح زیر می‌باشند:

• پوست چرب
• چربی پوست سر
• عدم رعایت بهداشت
• هوای گرم و مرطوب یا سرد و خشک
• شستشوی نامنظم سر
• ضعف سیستم ایمنی
• بیماری‌های مزمن
• تنش ذهنی یا عاطفی

 فاکتورهای خطر

 برخی از عواملی که ریسک تشکیل شوره سر را افزایش می‌دهند به شرح زیر می‌باشند:

• چرب بودن بیش از حد مو و پوست سر
• قرار داشتن در یک گروه سنی خاص (جوانان و افراد میانسال بیشتر از افراد مسن دچار شوره سر می‌شوند)
• ابتلا به اختلالات جسمی و بیماری‌های سیستم ایمنی، ابتلا به سرطان، ایدز یا سابقه پیوند عضو
• ابتلا به بیماری‌های نورولوژیکی از قبیل پارکینسون
• داشتن جنسیت مذکر (برخی از تحقیقات نشان داده که شوره سر در میان آقایان شایع‌تر از بانوان است)
• استرس
• خواب ناکافی
• داشتن سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی

 علائم شوره سر چیست؟

 متخصصین پوست از شوره تحت عنوان سبوره یا درماتیت سبورئیک یاد می‌کنند که با علائم زیر همراه می‌باشد:

• پوسته‌های سفید روی شانه لباس تیره
• خارش پوست سر
• فلس مانند شدن پوست سر
• اگزمای عود کننده گوش
• راش پوستی روی ابرو، بینی و گوش
• چرب شدن پوست سر و پوست صورت و تشکیل پوسته‌های خشک
• راش ابرو
• راش ریش
• راش قفسه سینه با تشکیل لکه‌های قرمز و پوسته‌های خشک

پوسته‌های سفیدی که روی لباس تیره دیده می‌شوند اولین و شایع ترین علائم شوره سر محسوب می‌‌شوند. خارش پوست سر علامت دیگری است که جلب توجه می‌کند. در برخی موارد بیمار با علائم دیگری از قبیل خشکی پوست صورت بدون تشکیل راش مواجه می‌شود. بیماران معمولاً از خشکی پوستی که به هیچ نوع لوسیون و کرم پاسخ نمی‌دهد شکایت دارند. در ابتدا آنها به داروخانه و مراکز عرضه محصولات پزشکی مراجعه می‌‌کنند و انواع مختلفی از لوسیون و کرم را امتحان می‌کنند و پس از آن که نتیجه مطلوبی را به دست نیاوردند به پزشک مراجعه می‌نمایند. معمولاً دلیل تشکیل شوره سر مشخص نیست. شوره می‌‌تواند در همه نقاطی که دارای فولیکول مو هستند ایجاد شود اما بیشتر در پوست سر، گوش، صورت و قسمت میانی قفسه سینه دیده می‌شود. شوره در کف دست و کف پا که مو ندارند ایجاد نمی‌گردد.

 چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

 در صورتی که علیرغم مراقبت صحیح از پوست و رعایت بهداشت مو دچار شوره شدید هستید که منجر به ریزش مو، قرمزی درد یا عفونت شده است و باید به پزشک مراجعه نمایید. شوره وضعیت اورژانسی در نظر گرفته نمی‌شود و نیازی به مراجعه به بیمارستان ندارید فقط باید به متخصص پوست، پزشک خانوادگی و یا پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورتی که شوره سر بر روابط اجتماعی، کاری، فعالیت‌های روزمره و خواب شما تاثیرات منفی گذاشته است بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان مناسب قرار بگیرد.

 از چه تست و آزمایشاتی برای تشخیص شوره سر استفاده می‌شود؟

 تشخیص شوره سر ساده‌ است. پزشک برای تشخیص شوره سر به ارزیابی پوست سر می‌‌پردازد تا علائمی از قبیل راش و پوسته‌های خشک را مشاهده نماید سپس از بیمار در خصوص زمان شروع این علائم سوال می‌پرسد. در موارد نادر پزشک درخواست انجام آزمایشات و تست‌های تشخیصی میکروسکوپیک را خواهد داد و به نمونه برداری از پوست می‌‌پردازد. گاهی اوقات ممکن است پزشک به خراش راش پوستی بپردازد و به کمک میکروسکوپ علائم حاصل از فعالیت قارچ را بررسی کند. نمونه برداری از بخش کوچکی از پوست می‌تواند احتمال وجود اختلالاتی از قبیل پسوریازیس، لوپوس و سایر مشکلات پوستی را تایید یا رد کند. سایر عواملی که باعث بروز شوره سر می‌شوند به شرح زیر می‌باشند:

• پسوریازیس
• روزاسه
• قارچ پوست و عفونت مو
• درماتیت تماسی
• درماتیت آتوپیک
• خشکی پوست
• درماتیت آلرژیک
• درماتیت پریورال (راش شبه آکنه در اطراف دهان و چانه)
• آکنه
• لوپوس
• فتودرماتیت (راش ناشی از نور آفتاب)

 چهار ویژگی اصلی شوره به شرح زیر می‌باشد:

• پوسته‌های سفید روی نواحی مودار بدن
• پوسته‌های سفید در اطراف ابرو، گوش و بینی
• پوسته‌های سفید روی لباس
• خارش پوست سر

درمان شوره سر

 هدف از درمان شوره تسکین علائم و از بین ‌بردن نشانه‌های این اختلال از قبیل قرمزی و خارش پوست سر و جلوگیری از شعله ور شدن این اختلال می‌باشد. درمان شوره به نوع و شدت آن بستگی دارد.

 شامپو 

 معمولاً شوره خفیف را می‌‌توان به کمک شامپوی مناسب درمان کرد. شستشوی روزانه به کاهش چربی پوست و جلوگیری از تجمع سلول‌های مرده پوستی کمک می‌کند. برای درمان شوره متوسط پزشک به تجویز شامپوهای مخصوص شوره می‌پردازد. برخی از شامپوهای مخصوص درمان شوره به شرح زیر می‌باشند:

• شامپوی سلنیوم سولفاید به کاهش سرعت مرگ سلول‌های پوستی کمک می‌‌کند و به این ترتیب از تعداد آنها کاسته خواهد شد. این شامپو تعداد قارچ‌هایی که باعث شوره سر می‌شوند را کاهش می‌دهد.
• شامپوی زینک پیریتیون به کاهش قارچی که در بروز شوره نقش دارد کمک می‌کند.
• شامپوی سالیسیلیک اسید به رفع بهتر پوسته‌های خشک کمک می‌‌کند اما منجر به خشکی پوست خواهد شد که احتمال پوسته ریزی را افزایش می‌دهد.
• شامپو کتوکونازول یک شامپوی ضد قارچ است که می‌توانید بدون نسخه پزشک تهیه کنید اما در مواردی که دچار شوره شدید هستید باید با تجویز پزشک به تهیه نوع قوی‌تر آن بپردازید.
• شامپوهایی که بر پایه قطران قرار دارند و از قطران زغال تهیه می‌‌شوند سرعت مرگ سلول‌های پوستی را کاهش می‌‌دهند و به این ترتیب شوره کنترل می‌گردد. این شامپو می‌تواند باعث تغییر رنگ موهای بلوند یا سفید شود و همچنین حساسیت پوست سر به نور آفتاب را افزایش می‌دهد.

 معمولا پزشک از شما می‌خواهد که در روزهای اول، به صورت روزانه از این شامپوها استفاده کنید و پس از آن که شوره سر کنترل شد یک یا دو بار در هفته از آنها استفاده نمایید. در صورتی که این شامپوها باعث تسکین علائم شوره نشده باشند باید با پزشک خود در خصوص محصولات دیگر صحبت کنید.

 درمان دارویی برای شوره چیست؟ 

 پس از آن که پزشک وجود شوره سر را در شما تایید کرد به تجویز شامپوهای ضد شوره، پاک کننده‌ها، پماد و لوسیون ضد التهاب خواهد پرداخت. به طور کلی در اکثر موارد موثرترین روش‌ها برای کنترل شوره استفاده از چند محصول دارویی به صورت همزمان می‌باشد. شامپوهایی که بدون نسخه پزشک تهیه می‌‌شوند و مصرف پمادهای استروئیدی از جمله روش‌های درمانی رایج محسوب می‌شوند. شستشوی روزانه موها با شامپو توصیه می‌شود.

 در موارد شدید که شوره سر به درمان‌های ترکیبی از قبیل پمادهای استروئیدی، فوم، اسپری یا لوسیون پاسخ نداده باشد پزشک به تجویز محصولات دیگر خواهد پرداخت. در مواردی که شوره به هیچ گونه روش درمانی پاسخ نمی‌‌دهد مراجعه به متخصص پوست و مو ضرورت خواهد یافت تا برنامه درمانی استاندارد آغاز گردد. در موارد شدید و نادر پزشک به صورت موقت استفاده از داروهای استروئیدی خوراکی از قبیل پردنیزولون را تجویز می‌‌کند. داروهای خوراکی نباید به صورت مداوم استفاده شوند زیرا با عوارض خطرناک همراه هستند. کورتیزون می‌تواند به کاهش التهاب و خارش پوست کمک نماید. این دارو در دزهای مختلف وجود دارد که پزشک با توجه به تشخیص خود به تجویز یکی از آنها می‌پردازد.

 در مواردی که تحت نظر پزشک به استفاده از کورتیزون موضعی بپردازید دچار هیچ گونه خطر جدی نخواهید شد اما به طور کلی و داروهای استروئیدی با برخی عوارض جانبی در بلند مدت همراه هستند به همین دلیل باید به صورت موقت از آنها استفاده نمایید. این داروها به صورت پماد، کرم، لوسیون، محلول، اسپری و فوم در دسترس قرار دارند.

• فوم کلوبساتول
• فوم بتامتازون
• محلول کلوبساتول
• محلول فلوسینونید
• لوسیون کلوبساتول
• اسپری تریامسینولون

 مراحل بعدی در درمان شوره چیست؟

 مراجعه به متخصص پوست و مو برای درمان موارد شدید و مقاوم شوره کاملاً ضروری است. در موارد نادر شوره شدید می‌تواند علائم بیماری‌هایی از قبیل اختلالات سیستم ایمنی یا ایدز باشد. در این موارد پزشک درخواست انجام تست‌های تشخیصی بیشتری را خواهد داد.

 مراحل بعدی درمان شوره چیست؟

• از تمامی شامپوها و داروهایی که پزشک تجویز کرده است استفاده نمایید و شاهد بهبود تدریجی خود باشید.
• به خاطر داشته باشید که بسیار شایع است و برخی از افراد باید تغییرات دائمی در برنامه مراقبت و درمان از پوست و موی خود ایجاد کنند.
• در صورتی که داروها و محصولات تجویز شده باعث کنترل شوره نشده یا داروهای شما تمام شده است باید دوباره به پزشک خود مراجعه کنید.
• باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشید تا شوره به طور کامل برطرف شود. در صورتی که شوره به سایر نواحی بدن انتشار یافته است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا بتواند به تشخیص سایر علل احتمالی بپردازد.

 چگونه می‌توان از شوره سر جلوگیری کرد؟

 مراقبت صحیح از پوست و توجه به بهداشت پوست و مو می‌‌تواند از بروز شوره جلوگیری کند. در دورانی که دچار شوره شدید هستید باید موهای خود را به طور مداوم بشویید.

 نمای کلی این اختلال چگونه است؟

 نمای کلی این اختلال خوب است، اگرچه علت دقیق بروز آن مشخص نیست معمولاً نیازی به استفاده از شامپو و محصولات تخصصی یا استروئیدی نیست. در برخی موارد شوره بدون نیاز به درمان بهبود پیدا می‌‌کند. شوره حتی در میان کودکان نیز شایع است و به تدریج و به صورت خود به خود برطرف می‌گردد. اگرچه در اکثر موارد شوره به صورت مزمن ایجاد می‌گردد برخی مواقع عود می‌کند به تدریج بهبود می‌یابد اما در صورتی که فرد دچار استرس و مشکلات سلامت باشد مجددا تشدید خواهد شد.