فهرست مطالب
بسیاری از خانم‌ها شکایت از درد کمر یا دردهای مشابه در اطراف نشیمنگاه خود دارند. این ناراحتی‌ها در واقع به نوعی با درد کوکسینی مرتبط هستند. درد استخوان دنبالچه در دوران بارداری بسیار رایج است. پس از چند هفته از بارداری، جنین رشد می‌کند و فشار بر ناحیه اندام‌های تحتانی بدن افزایش می‌یابد و در نتیجه درد رخ می‌دهد. احساس ناراحتی در ناحیه نشیمنگاه در دوران بارداری کاملاً طبیعی است. با گذشت چند ماه از شروع بارداری، جنین به اندازه‌ای بزرگتر می‌شود که باعث افزایش فشار بر استخوان دنبالچه واقع در انتهای ستون فقرات و زیر رحم مادر می‌شود. این فشار به علت رشد جنین، ناراحتی و درد را ایجاد می‌کند و منتظر می‌شوند که شدت آن در هفته‌های آخر بارداری بیشتر شود. در برخی موارد، احساس ناراحتی حتی پس از زایمان نیز ادامه دارد.
درد دنبالچه در زنان باردار چه دلایلی می‌تواند داشته باشد؟
در ادامه به برخی دلایل متداول بروز ناراحتی و روش درمان درد کوکسینی اشاره خواهیم کرد.
هورمون‌های بارداری
بدن در سه ماهه اول بارداری شروع به ترشح هورمون‌های ریلاکسین و استروژن می‌کند، و این هورمون‌ها مسئولیت تسکین دهندگی درد ناحیه دنبالچه را دارند. عضلات شکم مادر به منظور فراهم کردن فضا برای نوزاد تغییر می‌کنند و این شرایط باعث بوجود آمدن ناراحتی می‌گردد. احساس ناراحتی بدن نیز با تغییر شکل استخوان‌ها کاملا طبیعی است.
نوزاد در حال رشد
نوزاد با گذشت چند ماه از دوران بارداری رشد کافی کرده است. طی سه ماهه دوم و سوم، نوزاد شروع به وارد کردن فشار به استخوان دنبالچه مادر که در پشت رحم واقع شده، می‌کند. عمل فشار وارد کردن نوزاد باعث بوجود آمدن درد می‌گردد و این وضعیت تا زمان زایمان ادامه پیدا می‌کند.
سایر دلایل
طی مراحل پایانی حاملگی، نوزاد بیشترین فشار خود را به استخوان کوکسینی وارد می‌کند. حتی جزئی ترین تغییر حالت هم ممکن است استخوان دنبالچه را تحت فشار قرار دهد و باعث درد شود. انجام هر نوع فعالیت فیزیکی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، حتی نشستن و ایستادن طولانی مدت می‌تواند باعث ناراحتی شود و خانم‌ها باید طی این مرحله بسیار مراقب باشند چراکه این دوران بسیار حساس است.
علائم درد استخوان نشیمنگاه حین بارداری
علائم درد استخوان دنبالچه حین بارداری را براحتی می‌توان توصیف کرد. ازآنجاکه خود درد نیز نوعی احساس فیزیکی به حساب می‌آید، مغز مجبور به واکنش در مقابل آن است. برخی علائم مربوط به این عارضه عبارتند از:
• افزایش تدریجی درد در اطراف بخش انتهایی ستون فقرات
• بروز درد شدید و خفیف در اطراف قسمت فوقانی باسن
• احساس درد با توجه به تغییر وضعیت بدن افزایش و کاهش می‌یابد
• بروز درد پیوسته در بخش تحتانی کمر یا لگن
• به محض اینکه فرد شروع به راه رفتن، برخاستن، بالا رفتن از پله یا تاب دادن بدن می‌کند، درد هم آغاز می‌شود
• یبوست درد را تشدید می‌کند
• برخی فعالیت‌های بدنی ممکن است احساس ناراحتی را تسکین دهد
شرایطی که درد دنبالچه در زنان باردار را تشدید می‌کند
تعدادی عوامل بیرونی هستند که بر شدت بروز درد استخوان نشیمنگاه تاثیرگذارند. لازم است فرد قبل از انجام هر کاری به این عوامل توجه داشته باشد، زیرا کوچکترین سهل انگاری می‌تواند تغییرات قابل توجهی در مراحل اولیه رشد نوزاد به دنبال داشته باشد. برخی عوامل تاثیرگذار بر درد کوکسینی عبارتند از:
• تحرک بیش از اندازه: اگر خانمی در دوران بارداری بدون اینکه استراحت کافی داشته باشد و تحرک زیاد کند، این احتمال وجود دارد که تنش در استخوان دنبالچه پیشرفت کند و در نهایت باعث بروز درد گردد.
• بی تحرکی زیاد: اگر خانمی برای مدت طولانی از جای خود تکان نخورد، فشار بر روی استخوان نشیمنگاه افزایش یافته و باعث بروز ناراحتی در این ناحیه می‌گردد.
• فشار متوالی: در صورتی که استخوان دنبالچه قبلا آسیب دیده باشد و این استخوان پیوسته زیر فشار قرار گیرد، احتمال بیشتر شدن ناراحتی وجود دارد.
• عفونت: هر نوع عفونتی که باعث تحت فشار قرار گرفتن استخوان دنباچه شود، ممکن است احساس درد را نیز تشدید کند.
• چاقی: زنانی که از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند، احتمال پیشرفت درد استخوان نشیمنگاه آنها بیشتر است، زیرا چربی‌های انباشته شده ممکن است این استخوان را تحت فشار قرار داده و نهایتا افزایش درد را به دنبال داشته باشد.
درمان و راهکارهای تسکین درد دنبالچه
مادران باردار با اتخاذ برخی اقدامات احتیاطی و منظم می‌توانند به شیوه‌ای موثر و آسان از مواجهه با درد دنبالچه جلوگیری کنند. طی دوران بارداری، حتی جزئی ترین تغییرات در شیوه زندگی ممکن است تاثیر طولانی مدتی بر مادر بگذارد. ازآنجاکه درد دنبالچه به مرور زمان تشدید می‌گردد، زنان باردار موظفند به انجام برخی اقدامات معمول در زندگی روزمره شان توجه داشته باشند، تا از این طریق بتوانند در بهترین حالت ممکن از درد استخوان نشیمنگاه پیشگیری کنند. در ادامه تعدادی از روشهای موثر را مطرح می‌سازیم که اگر زنان باردار این روش‌ها را در زندگی روزمره خود مد نظر داشته باشند، می‌توانند از عهده این درد در دوران حاملگی برآیند.
استفاده از بالشتک‌های مخصوص
زنان باردار باید مواظب باشند استخوان نشیمنگاه آنها بواسطه جسم سخت تحت فشار قرار نگیرد. خانم‌ها می‌توانند از نوعی بالش مخصوص که برای همین منظور در بازار قابل دسترس است، استفاده کنند، زیرا این بالش‌ها از اعمال فشار زیاد بر استخوان دنبالچه حین حاملگی جلوگیری می‌کند.
بستن کمربند طبی در طی مراحل پایانی زایمان
کمربند طبی مانع از وارد شدن فشار به استخوان دنبالچه مادر توسط نوزاد می‌گردد. این کمربندها قادرند فشار ایجاد شده در اثر وزن نوزاد و شکم مادر را به حداقل میزان برسانند. تمایل به خوردن غذای بیشتر به منظور حفظ سلامتی نوزاد حین بارداری بیشتر است، و این شرایط موجب افزایش وزن مادر می‌شود که خود فشار بیشتر بر استخوان نشیمنگاه را در پی دارد.
از نشستن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی پرهیز کنید
خانم‌های باردار باید از بی تحرکی پرهیز کنند و از نشستن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی خودداری کنند. کمی راه رفتن یا انجام برخی نرمش‌های سبک بسیار موثر است.
استفاده از پدهای حرارتی
علیرغم اینکه تحقیقات علمی زیادی در خصوص مزایای استفاده از پدهای حرارتی صورت نگرفته است، اما معلوم شده این پدها بسیار مفید هستند. این پدهای حرارتی جریان خون در ناحیه تحت فشار را تنظیم می‌کنند تا از این طریق از لخته بستن خون و به دنبال آن افزایش درد جلوگیری شود.
وضعیت خوابیدن
وضعیت خوابیدن حین حاملگی تفاوت زیادی ایجاد می‌کند و خانم‌های باردار بایستی به این موضوع توجه داشته باشند. خانم‌هایی که حین خوابیدن عادت دارند روی کمر غلت بزنند و تغییر وضعیت دهند، بیشتر استخوان دنبالچه را در معرض ناراحتی قرار خواهند داد. توصیه می‌کنیم به پهلوی چپ بدن بخوابید، زیرا این حالت از احساس درد جلوگیری کرده و گردش خون در ناحیه مورد نظر را بهبود می‌بخشد.
اجتناب از خم شدن
افراد موظفند از خم شدن زیاد برای بلند کردن اشیاء خودداری کنند، زیرا در این حالت استخوان دنبالچه متحمل فشار بیشتری قرار می‌گیرد. این نوع دردها ممکن است خفیف و ناگهانی باشند، و فرد را شوکه کنند.
از پوشیدن کفش‌های پاشنه دار پرهیز کنید
خانم‌های باردار بایستی در دوران حاملگی بیشتر کفش‌هایی با کفی تخت به پا کنند و از این طریق درد استخوان دنبالچه را تسکین دهند.
قرص‌های مسکن خفیف
در مواردی مشاهده شده تحمل درد ناشی از این عارضه برای برخی خانم‌های باردار بسیار دشوار می‌شود. خانم‌ها می‌توانند در این خصوص و تجویز داروهای مسکن از قبل با پزشک مشورت کنند. پیشنهاد می‌کنیم از خود درمانی در هر دوره‌ای از حاملگی اجتناب ورزید.
جلوگیری از یبوست
شاید این ایده از نظر برخی افراد مضحکانه باشد، اما همین روش ساده می‌تواند تحول بزرگی ایجاد کند. خلاص شدن از یبوست می‌تواند تفاوت عظیمی ایجاد کند.
پرهیز از حرکات ناگهانی
از انجام هر گونه حرکت ناگهانی و سریع اجتناب ورزید، زیرا بدن را در معرض شوک قرار می‌دهد.
ورزش های مناسب برای تسکین درد دنبالچه
شما می‌توانید با مراجعه به متخصص طب فیزیکی، متناسب با شرایط بدن و نوع درد ورزش‌های لازم را برای کاستن از درد نشیمنگاه در دوران بارداری دریافت کنید.
خم کردن استخوان نشیمنگاه در حالت ایستاده
صاف در مقابل دیواری باایستید طوری که ران‌ها به سمت دیوار باشند. پاها بایستی تقریبا به اندازه عرض شانه باز شوند. به آرامی بالاتنه را خم کنید طوری که بخش تحتانی بدن به سمت دیوار فشار وارد کند. این تمرین را 10 تا 15 مرتبه تکرار کنید.
چرخاندن بالاتنه
به حالت چهار زانو روی تشک یا سطح صاف بنشینید و پای راست را با دست چپ تان بگیرید. سپس کف دست چپ را روی زمین قرار داده و بالاتنه را بچرخانید. به مدت 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و بعد حرکت را با گرفتن پای مخالف اجرا کنید. این نرمش را 10 تا 15 مرتبه تکرار کنید.
شنا
شنا همواره یک ورزش پرطرفدار به حساب می‌آید و در دوران بارداری به عنوان روش درمانی مناسب در پیشگیری از درد استخوان دنبالچه بکار گرفته می‌شود.افراد می‌توانند در کنار شنا به ورزش یوگا هم بپردازند. یوگا از قابلیت آرامش دهندگی به ذهن و بدن برخوردار است و فرد می‌تواند به آرامش و سرخوشی دست پیدا کند. با انجام حرکات یوگا می‌توانید انرژی متفاوتی به بدن القا کنید و از بسیاری دردها پیشگیری کنید. بارداری یکی از دوران‌های بسیار حیاتی قلمداد می‌گردد و مادران باردار بایستی توجه زیادی به این مرحله از زندگی‌شان داشته باشند. سلامت و تندرستی نوزاد و مادر اهمیت بسزایی دارد. انجام حرکات یوگا تضمین کننده گردش هر چه موثرتر خون داخل بدن است و نوزاد می‌تواند تمامی خون و اکسیژن لازم برای رشد و سلامتی را دریافت کند.
